Lichaamsstructuren

Onze spreektaal kent vele interessante uitdrukkingen die een bepaald gedrag en gevoel uitdrukken. Ik noem er een paar: 'je schouders er over ophalen', 'de handen uit de mouwen steken', 'het hoofd hoog houden', 'je tanden laten zien', 'een last op de schouders nemen',enz. Interessant aan deze uitdrukkingen is dat elke uitdrukking niet alleen een gevoel uitdrukt, maar ook een lichamelijke handeling die uit hetzelfde gevoel voortkomt. Hieraan kun je zien dat bepaalde denkpatronen je lichaamshouding en het functioneren van je lichaam kunnen beinvloeden. Je kunt dus zeggen dat alle psychische problemen zichtbaar worden door de structuur en de functie van het lichaam. Iemand met een kromme rug zal niet zo'n groot ego hebben als iemand met een rechte rug. Maar iemand met een rechte rug blijkt daarentegen minder flexibel. Nog een paar voorbeelden: naar achteren getrokken schouders drukken beheerste woede uit, opgetrokken schouders angst, en gebogen schouders op het dragen van een zware last. Deze theorie over het verband tussen de psyche en de fysieke manifestaties daarvan heeft uiteindelijk geleid tot ontwikkeling van een zogenaamde karaktertypologie die nog altijd de basis vormt van de Lichaamsgerichte therapie.

Druk geven in sessies

In het Reichiaanse werk wordt veelvuldig gebruik gemaakt van druk. Het moge duidelijk zijn dat mannen meer druk nodig hebben dan vrouwen. Het doel van druk is om een spier te dwingen iets van zijn vastgehouden spanning los te laten. Wanneer je als therapeut druk uitoefent kun je de spier los voelen komen. Soms voel je echter geen merkbare verandering, maar dat wil niet altijd zeggen dat het geen effect heeft. Als een spier ontspannen is voelt druk alleen maar als druk. Maar als een spier gespannen is zal druk pijn veroorzaken. Pijn is echter geen doel op zich, maar slechts een ongelukkig neveneffect. Sommige lichaamswerkers zijn van mening dat druk niet nodig is. Men stelt, als je geen druk gebruikt wordt hebben effecten alleen wat langer nodig. Ik ben het daar niet mee eens. Want het cruciale borstsegment met zijn ademhalingsspieren kunnen niet gecorrigeerd worden zonder het gebruik van druk. Druk geven gaat overigens altijd in overleg met de client. Je dient wel toestemming te hebben. Wees heel alert bij het druk geven op het borstgebied bij oudere vrouwen. Vanwege osteoporose kun je het borstbeen breken. Druk wordt overigens vaak gegeven met de vlakke hand, maar ook met de knokkels van de hand, afhankelijk op welk gebied je druk geeft, kun je natuurlijk ook druk geven met je vingers. Maar zorg dan wel dat de nagels van je vingers kort zijn, anders wordt dat een pijnlijk gebeuren.

 

 

 

 

Controle

De grootste hindernis tijdens therapie is de weigering om de controle los te laten. Het is niet zo dat controle verkeerd is. Het is zeker niet verkeerd om te  controleren  wat je zegt, bijvoorbeeld bij een sollicitatie gesprek. Maar veel mensen houden controle, ook als daar geen enkele reden voor is. Controle is zo gewoon geworden dat we zelfs proberen meester te zijn over onze controle. Vaak is die controle ontstaan gedurende onze jeugd, wanneer de strenge afkeurende blikken van onze opvoeders er op aandrongen  ‘jezelf te beheersen’. Dat heeft er voor gezorgd dat je spontaniteit verloren is gegaan. De roep naar controle is in je ziel gebrand. Het heeft er voor gezorgd dat je lichaam, je reacties en je emoties voortdurend onder controle staan. De behoefte aan controle is vaak een gebrek aan vertrouwen in jezelf. Het gevolg van controle is dat je hele leven een groot toneelstuk wordt. Je leeft niet het leven maar wordt geleefd door het leven. Je wordt niet wat je graag zou willen zijn, maar wat je denkt dat anderen willen dat je bent. Nogmaals controle op zich is niet slecht, soms is het nodig om in de samenleving te functioneren. Maar het wordt zorgelijk als controle verandert in starheid. Wanneer controle verandert  in zelfbeheersing waardoor leven  overleven wordt.

 

 

Lichaam & Geest

In de westerse psychologie is altijd veel waarde toegekend aan de intelligentie van het verstand. Er is zelfs lange tijd gedacht dat denken en voelen puur verstandelijke functies waren. Vandaar dat men zich lang verzet heeft tegen de veronderstelling dat gedachten, emoties en gevoelens ook tot het gebied van het lichaam behoren. Pas de laatste jaren beginnen, psychiaters, psychologen en artsen steeds meer te geloven in de samenhang tussen lichaam en geest. Toch is deze gedachte niet nieuw. In de Oosterse geneeskunde is het al duizenden jaren bekend dat niet alleen gedachten onze geestelijke en lichamelijke gezondheid kunnen beinvloeden. Maar dat ook de intelligentie van het lichaam impulsen geeft aan ons verstand. Steeds meer mensen gaan er vanuit dat het merendeel van onze klachten en problemen psychosomatisch zijn. Dat lichaam en geest een zijn. Uit recente onderzoeken is gebleken hoe de eenheid tussen lichaam en geest kan werken. Maar je hoeft geen wetenschapper te zijn om dit te begrijpen. Want wat gebeurt er met je lichaam als je seksuele gedachten of fantasieen hebt? En als je drugs gebruikt wat gebeurt er dan met je geest? Lichaam en geest zijn twee delen van een geheel. Psychologische activiteiten beinvloeden het lichaam en lichamelijke activiteiten zijn van invloed op de geest. Is de geest onrustig dan zal het lichaam ook onrustig zijn. Is de geest echter in rust dan zal het lichaam ook in rust zijn. Lichaam en geest zijn twee kanten van een medaille.

Lichaam & Bewustzijn

Ons lichaam is een constante manifestatie van wat we denken.En wat we denken wordt bepaald door onze overtuigingen. Zo kunnen met onze gedachten het hele lichaam in extase brengen, maar ook in een diepe depressie. Overtuigingen bepalen wat we aangenaam en onaangenaam vinden. En wat we onaangenaam vinden proberen we voortdurend te vermijden. Zo denken we invloed op het leven uit te kunnen oefenen.Helaas blijkt dat niet mogelijk want als een onaangename gedachte opkomt zal het lichaam er alles aan doen om te bevestigen wat we dachten.. Omdat we te veel waarde toekennen aan ons verstand durven we niet zonder meer op het lichaam te vertrouwen. Maar dat is niet terecht, want het lichaam weet veel meer dan wij denken.Het lichaam kent zijn eigen wijsheid, door overwaardering van ons verstand geven we die wijsheid echter geen kans Maar wanneer we stoppen met controle uit te oefenen op ons leven door het gewoon te aanvaarden zoals het komt geven we het lichaam zijn volledige zelfbestuur weer terug. Zolang dit niet het geval is zullen we steeds bewust moeten zijn van onze gedachtewereld die allerlei problemen veroorzaakt. Dit is vooral een kwestie van bewustwording. Nu we voortdurend controle over ons leven proberen te krijgen zonder daar enig inzicht in te hebben wordt het duidelijk wat voor puinhoop we er van hebben gemaakt. Van daaruit kunnen we leren, of verder in de chaos ten onder gaan

Hoe werkt lichaamsgericht?

Bij Lichaamsgerichte therapie wordt het lichaam gebruikt als ingang. In het verleden verkrampte het lichaam om zich staande te houden in akelige en angstige situaties. Al deze pijnlijke herinneringen liggen in het lichaam opgeslagen in de vorm van fysieke blokkades. Deze blokkades kunnen er uit zien als een verharding in de spier-en bindweefsels of als een zacht kussen , maar ook als over-of ondergewicht. Met Lichaamsgerichte therapie wordt over het algemeen gebruik gemaakt van adem, beweging en geluid.. Door intensief te ademen, erbij te bewegen en geluid te maken wordt het lichaam geactiveerd emoties en gevoelens die gepaard gaan met oude angstige situaties te uiten en los te laten. Als dit kan worden toegelaten, is dat niet moeilijk, want het lichaam zoekt zelf zijn weg. Op die manier is het mogelijk om oude frustraties die soms onder het bewustzijnsniveau een eigen leven zijn gaan leiden te verwerken. Dit kan een pijnlijk moment zijn maar tegelijkertijd ook vreugdevol.Het lichaam ontspant wordt zachter en transparanter waardoor de energie beter kan doorstromen. Dit kan een gevoel geven van een bruisende vitaliteit die zich over het gehele lichaam verspreidt. Wat 100 therapeutische gesprekken niet kunnen kan soms één Lichaamsgerichte sessie.

Wat is lichaamsgericht?

Kijk eens naar jezelf als je je depressief, vrolijk of verveeld voelt en let er dan eens op hoe je lichamelijk reageert op deze emotionele toestanden. Als je depressief bent , ben je dat niet alleen in je hoofd, maar overal. Je ademt minder, bent minder fit, je bewegingen zijn trager en je hebt moeite om in actie te komen Omgekeerd als je vrolijk bent , voel je je overal goed. Je bent actiever. Je ademhaling en bloedsomloop zijn beter en je kijkt en bent levendig. Verveling is niet alleen verlangen naar iets anders; het kan ook een beklemmend gevoel op je borst zijn, of gespannenheid in je nek en schouders of onrust in je benen en voeten.Is depressiviteit, vreugde of verveling nu een lichamelijke of emotionele toestand? Dat lijkt me vanzelfsprekend. Lichaam en geest zijn één en in voortdurende interactie.Je emotionele toestand is niet te scheiden van je lichaam. Toch hebben veel mensen het contact met hun lichaam verloren en daardoor met hun gevoelens, zowel emotioneel als lichamelijk. Als je geen contact met je lichaam hebt zijn grote gebieden van je lichaam gevoelloos zonder dat je dat zelf beseft. Vaak voel je je benen , billen, rug en schouders niet meer. Verstandelijk weet je wel dat ze er zijn , maar voelen doe je ze niet, alleen nog als ze pijn gaan doen Als je geen besef van je lichaam hebt verdwijnt ook je zelfbesef. Angst krijgt de overhand en.je bent letterlijk geen baas meer over jezelf . Op zo’n moment wordt het tijd om een lichaamsgerichte therapeut op te zoeken

De Grondleggers

De voornaamste grondleggers van Lichaamsgerichte therapie zijn Reich, Lowen, Keleman, Feldenkrais, Pierrakos en Kirsch. Maar eigenlijk kun je zeggen dat Reich de pionier is geweest op het gebied van lichaamsgerichte therapie Reich kwam tot de ontdekking dat een neurose ook altijd een lichaamsneurose is en een trauma altijd een lichaamstrauma. 'Oud zeer' wordt daarbij opgeslagen in de vorm van lichaamspantsers, die de doorstroming van levensenergie in het lichaam belemmeren. Reich ontwikkelde een karaktertheorie gebaseerd op eerder werk van Freud (zijn leraar) waarbij niet alleen de mind maar ook het lichaam werd betrokken.Hij nam waar dat bepaalde karakstructuren zich ook lichamelijk uitdrukte zoals in de bouw van iemands lichaam, maar ook in de motoriek en expressie. Reich vond dat Psychotherapie zich niet alleen met de psyche moest bezighouden maar ook met het lichaam in de vorm van bepaalde bewegingen en het gebruik van de ademhaling. Dit gedachtengoed is later o.a uitgewerkt door Lowen en Keleman. De laatste jaren is er een groeiende belangstelling voor lichaamsgerichte therapie. Door de stijgende vraag ontstaan ook steeds nieuwe behandelingen en methoden. Lichaamsgerichte therapie is niet meer weg te denken in het rijtje van moderne psychotherapeutische methoden

Grounding

Grounding betekent geaard zijn en met beide voeten op de grond staan, precies eender als een geaard stopcontact waarbij overtollige elektriciteit {spanning) naar de aarde wordt afgevoerd zodat het elektriciteitsnet niet overspannen wordt. Zo kunnen mensen ook niet overspannen worden als het teveel aan spanning via de benen en voeten ontladen kan worden.Met beide benen op de grond staan betekent steun ondervinden vanuit de grond. Zoals een huis alleen stevig kan zijn als de fundering goed is, zo kan alleen de mens die met beide voeten op de grond staat een stevig mens zijn. Aan een stevig mens worden de volgende fysieke en psychische eigenschappen toegekend: Op het fysieke vlak heeft een stevig mens sterke, niet al te zeer geblokkeerde knieen, benen en voeten hebben en een beweeglijk bekken. Op het psychische vlak heeft een stevig mens: een goed contact met de fysieke omgeving, een eigen mening , kan goed voor zichzelf opkomen, wordt niet door angst en paniek overrompeld, een goed contact zichzelf en anderen en is goed geworteld. Ieder mens is wel enigzins geground want iedereen heeft in meer of mindere mate contact met de grond. Maar er is pas sprake van een optimale grounding wanneer de energie vrij kan stromen dus als er geen lichaamspantsers aanwezig zijn .

Waarom lichaamsgericht?

Een klein kind dat nog niet kan praten drukt zijn gevoelens uit met zijn lichaam. Beweging is zijn taal. Wanneer het lacht, huilt of boos is, is dat een totale beweging.. Maar doorgaans verdwijnt die totaliteit vrij snel.. Het kind gaat beseffen dat zijn gevoelens niet allemaal en altijd welkom zijn. Maar een kind wil liefde van zijn ouders en geen afkeuring of afwijzing. Dit is voor een kind een zeer verwarrende en angstige situatie Het reageert hierop door zijn buik-bekken-en nekspieren aan te trekken. Hierdoor kan het beter de adem inhouden waardoor de pijn van de afwijzing minder gevoeld wordt. Dit soort ervaringen hebben grote invloed op iemands leterlijke en figuurlijke houding in het leven Je lichaamshouding en hoe je in het leven staat wordt in grote mate bepaald in je kinderjaren. Je glimlacht nu alleen nog met je mond, Je huilen hou je in. Je boosheid werd gespannenheid. Lichamelijk druk je niets meer uit, in je gebaren zit geen gevoel meer. Je hebt je lichaam gedegradeerd tot een gevoelloos instrument waarover je verstand dirigeert. Psychosomatische klachten en andere lichamelijke ongemakken steken de kop op. Vanwege deze klachten beginnen veel mensen met Lichaamsgerichte therapie.Wanneer spanningen vrijkomen en het ademhalen gemakkelijker gaat komen ook de gevoelens die de klachten veroorzaken aan het licht. Is dit eenmaal gebeurt verandert vaak je doel Je wordt nieuwsgierig, je wilt jezelf beter leren kennen om zelf te bepalen wat je met je leven wilt

De vijf karakterstructuren

In 1933 publiceerde Reich zijn boek Charakteranalyse. Waarin hij voortborduurde op het gedachtengoed van Freud. In dit boek beschreef hij dat de meeste psychische conflicten verpakt zitten in lichamelijke verkrampingen Verder gaf hij een beschrijving van een aantal karakters, maar toonde tevens aan dat een karakter niet alleen psychisch is maar ook van lichamelijke aard. Kort samen gevat komt het er op neer dat je aan iemands fysieke houding zijn levensverhaal kunt aflezen. Later wist zijn leerling Alexander Lowen die karakters verder uit te bouwen en voor het grote publiek toegankelijker te maken. Hij bundelde het geheel samen tot een praktisch en werkbaar systeem en noemde het de vijf karakterstructuren. De meeste lichaamsgerichte therapeuten werken met de typologie van de karakterstructuren. die nog steeds zijn wortels vindt in het werk van Reich. Waarom ze dat doen? Bij Lichaamsgerichte therapie wordt de hulpvraag van de client veelal gezien als een manifestatie van zijn karakterstructuur. Op basis van die karakterstructuur kan de therapeut de levensgeschiedenis van de client beter begrijpen.Bovendien geeft het ook aanwijzingen voor een meer specifieke manier van werken met deze persoon met die karakterstructuur.

Wil je meer weten over de karakterstructuren klik hier

Lichaamswerk & Waarnemen

De sleutelwoorden bij Lichaamsgerichte therapie zijn ; adem, beweging en geluid. Zodra je hiermee aan de slag gaat komt er meer energie in je lichaam beschikbaar.Waar energie is ontstaat beweging. Tijdens Lichaamsgerichte therapie kun je die beweging ervaren als gewaarwordingen zoals tintelen, verstijven of trillen, of als emoties zoals verdriet en vreugde, maar ook als verborgen pijn zoals eenzaamheid, wanhoop, tekort en tenslotte als de vroegere herinneringen die daarmee te maken hebben. Ondanks dat deze symptomen echte fysieke gewaarwordingen teweeg brengen, zijn ze zelden erg pijnlijk. Tenzij je ze tot werkelijkheid gaat maken.. In feite is het niet meer dan een manifestatie van vroegere herinneringen. Omdat je weet dat het iets van vroeger is kun je het gemakkelijker zonder oordeel gadeslaan. Zo leer je oud ’zeer’ te verwerken zonder jezelf in te drukken of uit te drukken. Op deze manier ontwikkel je een ‘toeschouwer’ in jezelf die altijd meekijkt naar de stroom van gedachten en gevoelens zonder er door overspoeld te worden. Zo wordt Lichaamsgerichte therapie een brug naar meditatie.